جرم: هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامینی و تربیتی تعیین شده باشد جرم محسوب می شود. بعنوان مثال: عمل کلاهبرداری که بردن مال دیگری به نحو متقلبانه می باشد جرم است یا خود داری از کمک به مصدوم علیرغم امکان کمک رسانی به او توسط راننده جرم محسوب می شود.
مجازات: پاداش و پاسخ قانونی جامعه به مجرم در قبال عمل مجرمانه اش مجازات نامیده می شود اعمال مجازات منجر به اصلاح مجرم خواهد شد و باعث می شود که او از این پس به توافقات اجتماعی احترام بگذارد این مجازات ها در نظام کیفری کشور عبارت است از : حدود- قصاص- دیات- تعزیرات- مجازات های بازدارنده .
حد:به مجازاتی گفته می شود که نوع ومیزان و کیفیت آن در شرع تعیین شده است برای مثال مجازات شراب خواری برای مرتبه اول 80 تازیانه است یا حد زنای با محارم قتل است در این گونه موارد در صورت اثبات جرم قاضی نمی تواند در نوع و میزان مجازات تغییری دهد.
قصاص: به مجازاتی گفته که مجرم به واسطه ارتکاب قتل یا اسیب بدنی جرح و قطع عضو عمدی تحمل می کند و باید با عمل مجرمانه برابر باشد . برای مثال اگر کسی مرتکب قتل عمدی شود مجازات عمل او قصاص است و همانطور که جان دیگری را گرفته جان خود را نیز از دست خواهد داد البته صاحب خون یا ولی دم می تواند از حق قصاص گذشت کند .
دیه: مالی است که به سبب ارتکاب جرم نسبت به تمامیت جسمانی یا اعضای صدمه دیده از طرف مجرم پرداخت میشود برای مثال دیه شکستن استخوان ران پای یک مرد که بهبود پیدا کند معادل بهای هشت نفر شتر است.
تعزیر: به مجازاتی گفته میشود که نوع و مقدار آن در شرع تعیین نشده است و به نظر قاضی واگذار شده است مانند حبس و جزای نقدی باید توجه داشت که در کشور ما جرائم تعزیری مطابق اصل قانونی بودن جرائم و مجازاتها در قانون آمده و قاضی تنها در حدود مجازاتهای تعریف شده قادر به اعمال مجازات است. برای مثال مجازات جرم خیانت در امانت مطابق ماده 674 قانون مجازات اسلامی سه تا پنج یا شش سال حبس است.
مجازات بازدارنده: به مجازاتی گفته میشود که از طرف حکومت با هدف حفظ نظم و مراعات مصلحت اجتماع در قبال تخلف از مقررات و نظامات حکومتی تعیین میشود مانند تعطیل محل کسب و لغو پروانه. البته مرز بین این دسته جرائم و جرائم تعزیری به خوبی تعیین نشده و بین اهل فن نیز اختلاف نظر وجود دارد.
اقدامات تامینی و تربیتی : به تدابیری گفته می شود که دادگاه برای جلوگیری از تکرار جرم درباره مجرمین خطرناک اتخاذ میکند. (مجرمین خطرناک به اشخاصی گفته می شود که سوابق روحی و اخلاقی آنان و کیفیت ارتکاب جرم و جرم ارتکابی شان آنان را در مظان ارتکاب به جرم در آینده قراردهد). این اقدامات هنگامی اعمال می شود که کسی مرتکب جرم شده باشد. برای مثال اقداماتی چون نگهداری مجرمین دیوانه در تیمارستان و مجرمین ولگرد درکارگاه های کشاورزی و صنعتی.
تخفیف و تبدیل مجازات: دادگاه می تواند تحت شرایطی مجازاتهای تعزیری یا بازدارنده را تخفیف داده و یا تبدیل به نوع دیگری کند تا اعمال مجازات به حال مجرم مناسبتر باشد برای مثال شخصی با انگیزه شرافتمندانه یا نیت رفع گرسنگی کودک بی سرپرستی مرتکب سرقت مواد د غذایی می شود. در این حالت دادگاه می تواند به جای حبس یا شلاق مجازات او را به جزای نقدی تبدیل کند یا مدت حبس او ار کاهش دهد اما جهاتی که به دادگاه اجازه می دهدتا از این حق خود برای تخفیف یا تبدیل مجازات استفاده کند عبارتند از:
1- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم غیر قابل گذشت مثل سرقت ، کلاهبرداری .
2- اظهارات و رهنمایی های متهم برای شناختن شرکا و معاونین جرم یا کشف اشیایی که از جرم تحصیل شده است.
3- وجود اوضاع احوال خاصی که متهم تحت تاثیر آنها مرتکب جرم شده باشد . مانند : رفتار و گفتار تحریک آمیز طرف مقابل یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم.
4- وضع خاص متهم یا سابقه او در جامعه
5- اعتراف متهم به ارتکاب جرم قبل از تعقیب در مراجع قضایی یا اقرار او در مرحله تحقیق که در کشف جرم موثر باشد.
6- اقدام یا کوشش متهم با هدف تخفیف اثرات جرم و جبران زیان ناشی از آن.
نظرات شما عزیزان:
